HARDBAKKE 10-19.NOVEMBER 2023
STJERNESTØV Vi er stjernestøv av atomer og protoner og elektroner som vart til i den glødande stjernetåka som var det unge universet. Først var det eit stort smell og eksplosjonen kasta energi til alle kantar. I ein prosess på fleire milliardar år blei protoner og nøytroner klistra saman med grunnstoffa hydrogen helium og litium. Supernova eksplosjonar gav energi til komplekse prosessar der grunnstoffa vart til. Hydrogen er som vi veit ca. 10% av den menneskelige kroppen. I prosessen der universet blir til, vart det forma enorme massar av atomar som forma seg til galaksar der Mjølkevegen er ein av to tusen milliardar galaksar i universet. Stjerner vart forma og kollapsa, dei vart under eit enormt trykk samansmelta til alt meir komplekse atomstrukturar og vi får tyngre og tyngre grunnstoffer. Stjernene sitt dramatiske liv slutar med spektakulære eksplosjonar som skapar supernovaer og nøytronstjernar Dei er opphavet til alle dei grunnstoffa som blir oss. Vi er stjernestøv og kroppane våre er satt samen av atomar som blei skapt samen med universet. Vi består av grunnstoffer som har eksistert sidan Mjølkevegen vart til, midlertidig organisert som oss. EIG VI ROMMET? Er det greitt at supermaktenes slåst om å kolonisere Mars? Trur vi at erobringa av rommet blir redninga for menneskeheten, eller vert det vår undergang? Himmelen vert lysare fordi private aktørar sender fleir og fleir satellittar opp i atmosfæren. Det er ca. 3000 satellittar som mellom anna gjev oss internett og GPS-navigasjon. Talet kan snart auke seg fleirfaldig om store selskap som Amazon og SpaceX får sende ut sine megakonstellasjonar av satellittar, slik at vi får nett i alle avkrokar og på alle fjerne toppar vi treng det. Stjernehimmelen vil endre seg, vi kjem kanskje ikkje kjenne att stjerneteikna, eller sjå Andromedatåka. Vi har bare denne planeten . Det tok hundrevis av millioner år å skape livet slik vi kjenner det. Kroppen vår, med muskler og skjelett og blodårer har tilpassa seg heilt nøyaktig til den tyngdekrafta vi har her på jorda. Mange trur att det kan skapas liv på Mars, at atmosfæren kan endres, at vi ein dag kan leve på overflaten der utan kunstig hjelp. Vår lengsel til stjernene har vert universell og varig. Vår drift til å utforske det ukjente har skubbet på teknologisk og vitskapeleg utvikling. Vil vi heller skape nytt liv på ein framand planet enn å prøve ta vare på den vi har?
er ein norsk musikar, forfattar og amatør-astronom som er kjend for si forsking og innsats med å fange stjernestøv. Han er særleg kjend for arbeidet sitt med å finne mikrometeorittar i urbane område ved hjelp av ein teknikk som kallast "støvjakt". Larsen utvikla ein metode for å skilje ut mikrometeorittar frå jordprøver ved hjelp av magnetar og vatn. Han samla inn støvprøver frå tak, hustak og andre stadene og analyserte dei på laboratoriet for å identifisere og dokumentere mikrometeorittar.
DeJenz Vibeke Jensen og Santiago De Waele «På ei avsidesliggjande øy i Norskehavet har DE JENZ etablert AKWANAUTØYNA - eit kunsteksperiment i Noregs vestlegaste busetnad.» Her utforskar dei viktige samspel med kystmiljøet og startar samarbeid med lokale samfunn og internasjonale nettverk som speglar potensialet med å gå djupt inn i ei verden utan tydelege skilje mellom kultur og natur. Målet er å skape ein meir gjensidig og ikkje-utbytande forståing av verda rundt oss. Ved å endre våre perspektiv kan vi oppleve endringar i våre oppfatningar og setje pris på alternative former for medvit, merksemd og samhald. https://www.dejenz.no/SGR.htm
Podcasten "Folk og dyr" er ein populær norsk podcast som utforskar forholdet mellom menneske og dyr. Programleiarane tar opp ulike tema knytt til dyrs rolle i samfunnet, dyrevelferd, naturvern, dyrehald og andre relevante emne. Gjennom samtalar med ekspertar, forskarar og engasjerte dyre elskarar søkjer pod-casten å gi innsikt og auke medvitande rundt korleis vi kan skape eit betre samspel mellom menneske og dyr. Gjennom historier, fakta og perspektiv får lyttarane høve til å reflektere over vår behandling av dyr og kva vi kan gjere for å ivareta deira velferd på ein meir ansvarleg måte. "Folk og dyr" er ei kjelde til inspirasjon, kunnskap og diskusjon for alle som er interesserte i dyrs rettar, dyrevelferd og naturvern. Podkasten gir ein plattform for å dele erfaringar, perspektiv og gode døme på korleis vi kan leve i harmoni med dyra som deler vår planet.
HILDE BUER er ein sauebonde og forfattar frå Værlandet.Ho er kjend for si unike tilnærming til sauehold, der ho hevdar å praktisere «sauekvisking». «Sauekviskring» vert ei bok om korleis ein kan forstå sauene sine. Dei fleste sauer i verda vert dessverre berre behandla med makt og vald. Desse tolmodige og snille dyra har tent oss menneske i 11000 år og fortjener vår respekt og omsorg. Eg håper denne boka kan inspirere bønder til å samhandle med sauene sine i staden for å skremme dei. Sauen er gløgg og gjev deg tillit om han vert behandla med omsorg og respekt. Trygge sauer er lette å handtere og det er ei stor glede å kjenne kvar og ein av dei. Sjølv om omgrepet "sauekvisking" ikkje er vitskapleg anerkjent som ei formell praksis, refererer det oftast til evna til å forstå sauane si åtferd og behov ved å utvikle ei djupare forbindelse med dei. Dette kan inkludere å tolke sauane sine signal, behandle dei med omsorg og respekt, og tilpasse omsorgsprosedyrar for å imøtekome dei individuelle behova deira. Hilde Buer har skrive bøker og deltatt i diskusjonar om denne tilnærminga til sauehold, og ho har blitt anerkjent for arbeidet sitt med å fremje ein meir dyrevennleg og heilskapleg tilnærming til sauedrift. Erfaringane og synspunkta hennar har truleg vore ei kjelde til inspirasjon for andre som er interessert i berekraftig landbruk og omsorg for dyr. Hilde skal innvie oss i hemmelegheita der vi kan snakke med den tolmodige og snille, trufaste sauen, som vi jo alle har eit forhold til. Kva betyr det å snakke med ein sau, og kva perspektiv gir det oss når vi må ta inn over oss at vi deler ein planet med artsfrender vi ikkje veit noko om
Thomas Frøyen er en allsidig musikar som trakterer fleire instrumenter men har trommer/slagverk som sitt hovudinstrument. Thomas var i mange år fast trommis for Håvard Lothe Band som med sine to plateutgivelser har turnert hovudsakeleg i Norge, men også spilt for over 40 tusen i Kina tillegg til deltaking i Melodi Gran Prix i 2012. Torstein Mongstad frå Solund er ein allsidig musikar, med erfaringar frå mellom anna bigband, gospel og pop. Mest kjend er han kanskje som bassist i Håvard Lothe band og Askeladden. Dei seinare åra har han med Bart Clavier underhaldt med hundrevis av konsertar i heile landet gjennom den kulturelle spaserstokken. For tida jobbar han med nytt materiale for både Askeladden og Bart Clavier. sist men ikkje minst gler han seg til å kome heim og spele i den fantastiske heimbygda si! Andi Gjata er ein pianist med ein allsidig bakgrunn i både jazz/moderne og klassisk musikk. Med ein bachelorgrad i jazzpianospill, har Andi utmerka seg som ein dyktig musikar. Han har deltatt i ulike musikalske prosjekter i Hellas, mest med jazz gruppa «Caligo» til nå å forfølge sin eigen musikalske reise med sitt første personlege album. I 2023 har han funnet ein harmonisk rolle som kyrkens organist i Tvedestrand. Andi var kyrkjeorganist og pianolærar i Solund tidlegare i år og har budd i Solund lengre tid, så han er spent til å være tilbake for hans første lysfestivalkonsert. Laila Beathe Førde er ein allsidig musikar som med tida har gjort seg bemerka som ein solid saksofonist, vokalist og låtskrivar. Ho er til no mest kjend frå si tid i gruppa Fabel og som frontfigur i sitt eige band: Laila B Band. I 2023 var ho på Noregsturné med det Bergensbaserte «The Nordic Floyd Show» som spelte for fulle hus. Laila B har eit stort spekter å spele på – heilt frå det vare til det rå i ulike sjangrar frå salmar til rock - frå jazz til soul. Det er første gong ho besøker Solund Lysfestival og ho har med seg jazzlåtar i kofferten på denne turen. Thomas Frøyen er en allsidig musikar som trakterer fleire instrumenter men har trommer/slagverk som sitt hovudinstrument. Thomas var i mange år fast trommis for Håvard Lothe Band som med sine to plateutgivelser har turnert hovudsakeleg i Norge, men også spilt for over 40 tusen i Kina tillegg til deltaking i Melodi Gran Prix i 2012.
CHRISTIAN TJESSEM frå fjordane friluftsråd Forsøpling i hav, fjøre, vassdrag m.m. er dessverre ikkje eit sjeldant syn. Denne forsøplinga truar både dyr og menneske, og er samtidig negativt for friluftsliv og turisme. Vi er sårt avhengig av frivillig arbeidskraft i kampen mot marin forsøpling, og oppmuntrar difor alle til å vere med på, eller arrangere ryddeaksjonar i vassdrag, by bygd og på strand. Frivillige ryddeaksjoner er eit effektivt tiltak for å fjerne avfall frå naturen, både før og etter det har hamna på stranda. Jo oftare det rydblir rydda, jo meir avfall klarer vi å fange opp frå naturen. Friluftsråda arbeider tett saman med «Hold Norge Rent» med eit systematisk arbeid for å legge til rette for meir rydding i Norge. Langs kyst og i fjordstrøk av tidlegare Sogn og Fjordane er det Fjordane Friluftsråd som koordinerer all aktivitet knytt til marin forsøpling. Frå oss kan du få tips, hjelp til organisering og søke om midlar til gjennomføring av tiltak mot forsøpling.
NILS C.BJØRGO er ornitolog og bonde Ornitologar arbeider med å studere og dokumentere fuglelivet, inkludert arts samansetning, åtferd, trekk, og økologi. De spiller en viktig rolle i bevaring av fuglelivet og kan være involvert i forsking, fugleteljingar og økologiske studiar.
ROALD MOE Nyhende | På denne øya har Roar levd åleine i 16 år (firda.no) Roar Moe reiser sakte gjennom livet. Som einebuar på Litle Færøy i Solund prøver han å vise at noko har gått tapt i jaget etter pengar og status. – Når du opplever noko ekte og levande, då trur du at det skin tilbake på deg sjølv, og når det gjer det, så opplever du at du er ein del av ei historie. Det er heile cluet for mitt eige arbeid her. Sjå bildeserie frå øya her I arbeidet med å gjenskape eit fiskarbondesmåbruk frå 1905 er Roar Moe sjølv blitt ein fiskarbonde frå førre hundreår. – Du må setje tæring etter næring, og du må lære å klare deg med det du har. Det er kystkulturen i eit nøtteskal, meiner Moe. Etter 16 år åleine på Litle Færøy skulle han vite kva han snakkar om. Det begynte i 1991. Saman med to kameratar stifta han Litle Færøyna kystkulturlag og kjøpte bruket på Litle Færøy for å starte ein leirskule der ungdom skulle få eit innblikk i livet på kysten i førre hundreår.» Vi har to kunstnargrupper med oss som kvar på sin måte fokuserer på ei djupare og meir kunnskapsbasert tilnærming til samarbeid med andre artar og planeten som heilskap, for å skape ei meir berekraftig og rettferdig framtid. Kunst og lys er to viktige kulturbærarar som er viktige for oss alle, og lysfestivalen er eit flott eksempel på korleis dei kan kombinerast for å skape noko magisk og inspirerande.
SKULE, KULTURSKULE og BARNEHAGE har alle delteke med eigne verk inspirert av det hemmelege livet i djuphavet Me går vidare inn i den fantastiske undervannsverda der det rører seg magiske små, uoppdaga vesen som har fått form gjennom det prosjektet Søssa Jørgensen og Yngvild Færøy «Folk og Dyr» har hatt i samarbeid med skule og festivalen. Det er så lite me veit om havet, og i framtida kan kunnskap om framande artar hjelpe oss i vår stri etter å finne heilskaplege modellar som fører menneske og natur til meir berekraftige måtar å leve saman. I ei tid med stadig aukande bekymring for miljøet og klimaendringar, er kunnskapen om havet og dets framande artar viktig for menneskeheita. Dette kan hjelpe oss med å utvikle berekraftige praksisar, bevare økosystem og finne løysingar på globale utfordringar Elevar i skulane og barnehagen har fått la fantasien gå fri i kunstverka sine, inspirert av skapningar frå havdjupet som me enno veit for lite om, men som me veit at me vil finne meir av i framtida. Dei har òg nytta plastkanner som er samla inn i øyriket av Fjordane Friluftsråd sine folk. Dette gir plastkannene nytt liv og representerer mogleg resirkulering av den kritiserte plasten